Ҳар куни минглаб одамлар асабийлик, руҳсизлик
ва беҳолликдан шикоят қилиб, шифокорга мурожаат этади.
Буларнинг барчаси олдин толиқиш деб номланган касаллик белгилари бўлиб, ҳозир у
стресс деб аталади. Ном ўзгарди, бироқ моҳияти ўзгаргани йўқ: одамни ҳеч нима
қувонтирмайди ва у ҳеч нима қилгиси келмайди.
Италиялик шифокорлар узоқ давом этадиган стресснинг 10 та аломатини аниқлади.
Бу белгиларни 6 ой давомида ҳис қиладиган одамлар уйқу касалининг ёки сурункали
чарчоқнинг қурбонига айланиши мумкин.
Огоҳлантирувчи сигналларга қуйидагилар киради:
Ҳеч қандай сабабсиз 3-4 кун давом этадиган тана
ҳароратининг 37,5 даражагача кўтарилиши;
Бўйиндаги оғриқ ҳисси;
Томоқ оғриғи;
Эрталаблари бош оғриғи;
Диққатни жамлай олмаслик;
Фикрлаш фаолиятининг сусайиши. Суҳбат чоғида фикрлар тизгинини йўқотиб қўйиш;
Қаттиқ асабийлашиш, кайфият устидан назоратнинг йўқотилиши;
Кўриш қобилиятининг ёмонлашиши;
Фаромушхотирлик;
Уйқунинг бузилиши.
Стресс – бу, аввало, нафақат инсон организмининг, балки
бутун шахснинг чарчоғини англатади. Хўш, бизни чарчоққа нималар олиб келади?
Биринчидан, биз доимий равишда зарарли омиллар таъсири
остида бўламиз. Уларга шовқин, никотин, алкоголь, кофеин, машиналар чиқарадиган
газ ва бошқалар киради.
Иккинчидан, биз нотўғри турмуш тарзини юритган ҳолда, зўриқамиз ва қаттиқ
толиқамиз. Шунингдек, буларга тўйиб ухламаслик, қўшимча иш ва нотўғри
овқатланиш ҳам бунга қўшимча бўлади. Руҳшунослар доимий тарзда шошиб ва руҳий
тангликда яшайдиган одамларнинг чарчоғи шунчаки жисмоний иш қиладиган
одамларнинг чарчоғидан кучлироқ бўлишини исботлаган.
Меъёрларга бўлинган жисмоний юклама сурункали чарчоққа қарши курашиш
усулларидан бирига айланиши мумкин. Масалан бунга сузиш, югуриш, рақслар,
теннис ва, умуман, спортнинг ўзингизга ёқадиган исталган тури кириши мумкин.
Дам олиш ва бўшашиш стрессни енгишнинг иккинчи усулига айланиши мумкин.
Кучингиз етмайдиган мажбуриятларни олманг ва сизни бемажол қиладиган ишга қўл
урманг. Ҳордиқ ҳаммага зарур, шу боис ўзингиз учун бироз бўш вақт топинг ва уни
ўз қизиқишларингиз билан тўлдиринг. Шунингдек, асабларнинг чигалини ёзишни ҳам
ўрганишингиз керак. Бунда сизга йога, медитация, тоза ҳаводаги сайрлар,
гўзалликдан баҳраманд бўлиш, осойишта мусиқа ёрдам беради. Шу билан бирга, уйқу
ва овқатланишни ҳам меъёрлаштириш лозим.
Агар компьютерда ишласангиз, кўзингиз ва экран орасидаги масофа 40 сантиметрга
яқин бўлиши зарур. Стул суянчиғининг эгилган жойи умуртқангизга тўғри келиши
керак. Агар кўп ёзсангиз, унда сиз учун суянчиғи бироз олдинга эгилган стул
қулайроқ бўлади. Агар ўқисангиз ёки телефонда гаплашсангиз, сизда орқага
ястаниб ўтириш имконияти бўлиши лозим. Бўйин, елка ва белдаги зўриқишни олишга
тирсакқўйгичлар ва оёқ остига тагликлар ёрдам беради.
лаб одамлар асабийлик, руҳсизлик ва беҳолликдан шикоят
қилиб, шифокорга мурожаат этади.
Буларнинг барчаси олдин толиқиш деб номланган касаллик белгилари бўлиб, ҳозир у
стресс деб аталади. Ном ўзгарди, бироқ моҳияти ўзгаргани йўқ: одамни ҳеч нима
қувонтирмайди ва у ҳеч нима қилгиси келмайди.
Италиялик шифокорлар узоқ давом этадиган стресснинг 10 та аломатини аниқлади.
Бу белгиларни 6 ой давомида ҳис қиладиган одамлар уйқу касалининг ёки сурункали
чарчоқнинг қурбонига айланиши мумкин.
Огоҳлантирувчи сигналларга қуйидагилар киради:
Ҳеч қандай сабабсиз 3-4 кун давом этадиган тана
ҳароратининг 37,5 даражагача кўтарилиши;
Бўйиндаги оғриқ ҳисси;
Томоқ оғриғи;
Эрталаблари бош оғриғи;
Диққатни жамлай олмаслик;
Фикрлаш фаолиятининг сусайиши. Суҳбат чоғида фикрлар тизгинини йўқотиб қўйиш;
Қаттиқ асабийлашиш, кайфият устидан назоратнинг йўқотилиши;
Кўриш қобилиятининг ёмонлашиши;
Фаромушхотирлик;
Уйқунинг бузилиши.
Стресс – бу, аввало, нафақат инсон организмининг, балки
бутун шахснинг чарчоғини англатади. Хўш, бизни чарчоққа нималар олиб келади?
Биринчидан, биз доимий равишда зарарли омиллар таъсири
остида бўламиз. Уларга шовқин, никотин, алкоголь, кофеин, машиналар чиқарадиган
газ ва бошқалар киради.
Иккинчидан, биз нотўғри турмуш тарзини юритган ҳолда, зўриқамиз ва қаттиқ
толиқамиз. Шунингдек, буларга тўйиб ухламаслик, қўшимча иш ва нотўғри
овқатланиш ҳам бунга қўшимча бўлади. Руҳшунослар доимий тарзда шошиб ва руҳий
тангликда яшайдиган одамларнинг чарчоғи шунчаки жисмоний иш қиладиган
одамларнинг чарчоғидан кучлироқ бўлишини исботлаган.
Меъёрларга бўлинган жисмоний юклама сурункали чарчоққа қарши курашиш
усулларидан бирига айланиши мумкин. Масалан бунга сузиш, югуриш, рақслар,
теннис ва, умуман, спортнинг ўзингизга ёқадиган исталган тури кириши мумкин.
Дам олиш ва бўшашиш стрессни енгишнинг иккинчи усулига айланиши мумкин.
Кучингиз етмайдиган мажбуриятларни олманг ва сизни бемажол қиладиган ишга қўл
урманг. Ҳордиқ ҳаммага зарур, шу боис ўзингиз учун бироз бўш вақт топинг ва уни
ўз қизиқишларингиз билан тўлдиринг. Шунингдек, асабларнинг чигалини ёзишни ҳам
ўрганишингиз керак. Бунда сизга йога, медитация, тоза ҳаводаги сайрлар,
гўзалликдан баҳраманд бўлиш, осойишта мусиқа ёрдам беради. Шу билан бирга, уйқу
ва овқатланишни ҳам меъёрлаштириш лозим.
Агар компьютерда ишласангиз, кўзингиз ва экран орасидаги масофа 40 сантиметрга
яқин бўлиши зарур. Стул суянчиғининг эгилган жойи умуртқангизга тўғри келиши
керак. Агар кўп ёзсангиз, унда сиз учун суянчиғи бироз олдинга эгилган стул
қулайроқ бўлади. Агар ўқисангиз ёки телефонда гаплашсангиз, сизда орқага
ястаниб ўтириш имконияти бўлиши лозим. Бўйин, елка ва белдаги зўриқишни олишга
тирсакқўйгичлар ва оёқ остига тагликлар ёрдам беради.