Vayron qiluvchi energiya inqirozi, ruhiy salomatlik holatining yomonlashishi, gumanitar yordamning cheklanganligi va virusli infeksiyalar xavfi bu qishni Ukraina sog‘liqni saqlash tizimi va Ukraina xalqi uchun og‘ir sinovga aylantiradi. Bu haqda Kiyevdagi matbuot anjumanida Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti (JSST) Yevropa mintaqaviy byurosi direktori doktor Xans Klyuge ma’lum qildi. 

“Kelayotgan qish millionlab ukrainaliklar hayotiga tahdiddir”, deydi u. 

Ukraina energetika infratuzilmasining yarmi shikastlangan yoki vayron bo‘lgan va bu sog‘liqni saqlash tizimi va odamlar salomatligiga ta’sir qilmoqda. 

“Bu qishdagi asosiy vazifa undan omon qolishdir”, deydi Kluge. 

Urush boshlanganidan beri JSST sog‘liqni saqlash muassasalariga 703 ta hujumni tasdiqladi, bu xalqaro gumanitar huquq va urush qoidalarini buzish sifatida baholanadi. 

Sog‘liqni saqlash muassasalari va energetika infratuzilmasiga hujumlarning davom etishi shuni anglatadiki, yuzlab shifoxonalar va sog‘liqni saqlash muassasalari yoqilg‘i, suv va elektr quvvati etishmasligi tufayli to‘liq quvvat bilan ishlamayapti. 

Tug‘ruqxonalarga inkubatorlar, qon banklari – muzlatgichlar, intensiv terapiya bo‘limlariga ventilyator kerak, bularning barchasi elektr energiyasiga muhtoj. 

JSST hisob-kitoblariga ko‘ra, yaqin kelajakda qo‘shimcha ikki-uch million odam issiqlik va xavfsizlik izlab uylarini tark etishga majbur bo‘ladi. 

“Bularning barchasi ukrainaliklarning ruhiy salomatligiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Bu hafta urush boshlanganiga 9-oy to‘ladi va allaqachon 10 millionga yaqin odam o‘tkir stress, tashvish, depressiya, giyohvand moddalarni iste’mol qilish va jarohatdan keyingi tushkunlik kabi ruhiy kasalliklar xavfi ostida”, deydi Kluge. 

JSST tibbiyot xodimlarini ruhiy salomatlik xizmatlarini ko‘rsatish bo‘yicha o‘qitdi va Ukraina bo‘ylab og‘ir ruhiy kasalliklarga chalingan 1400 kishini qamrab oldi. 

Mojaro sog‘liqni saqlash xizmatidan foydalanishga ham, insonparvarlik yordami yetkazib berishga ham ta’sir ko‘rsatdi. 

“Ukraina sog‘liqni saqlash tizimini qishda va undan keyin ham o‘tkazish uchun barqaror resurslarga muhtoj va bu masala kelasi oy Prezident Makron va Prezident Zelenskiy boshchiligida Parijda bo‘lib o‘tadigan Ukraina konferensiyasida kun tartibiga kiritiladi”, deydi Kluge. 

Qishda odamlar yilning boshqa vaqtlariga qaraganda virusli respiratorli infeksiyalarni yuqtirish ehtimoli ko‘proq. Yevropaning qolgan mamlakatlarida bo‘lgani kabi, Ukrainada ham COVID-19 omikron variantining bir nechta versiyalari tarqalmoqda. Asosiy emlashning past darajasi sabab, revaksinatsiya haqida gap bormasa ham, millionlab ukrainaliklar COVID-19 ga nisbatan zaif immunitetga ega. Mavsumiy grippning kutilayotgan keskin o‘sishi va sog‘liqni saqlash xizmatiga kirishdagi qiyinchiliklar bilan birgalikda bu aholining zaif qatlamlari uchun falokatga olib kelishi mumkin. 

U, shuningdek, Donetskdagi 17 ming OIV kasali taqdiridan, ular yaqinda omon qolishlariga yordam beradigan antiretrovirus dori-darmonlari tugashi mumkinligidan xavotirda ekanini ta’kidlab, yaqinda qo‘lga kiritilgan va bosib olingan hududlarga insonparvarlik tibbiy koridorini yaratishga chaqirdi. 

"JSST va bizning hamkorlarimiz har qanday vaqtda safarbar qilishga tayyor", deya qo‘shimcha qildi Kluge.